H άγνωστη Θεία Διάσταση στον «Άνθρωπο του Βιτρούβιου»

Ο πραγματικός Κώδικας Ντα Βίντσι βρίσκεται στον «Άνθρωπο του Βιτρούβιου»;

Ο «Άνθρωπος του Βιτρούβιου» αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι και θεωρείται, επίσης, ένας από τους αισθητικούς κανόνες της Αναγέννησης.

Όπως αποκαλύπτει τώρα ένας Ιταλός ερευνητής, το διάσημο σχέδιο περιέχει ένα κρυφό μήνυμα, έναν μυστικό κώδικα, κάνοντας την πραγματικότητα της τέχνης να ξεπερνά τη μυθοπλασία της λογοτεχνίας και της μεγάλης οθόνης.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Τέχνης Ρομπέρτο Κόνκας (Κάλιαρι 1952), μέσα στο ίδιο το σχέδιο υπάρχουν πολλά κρυμμένα μυστικά.

Μετά από 30 χρόνια συλλογισμού πάνω στο θέμα και 7 εντατικής έρευνας, ο Κόνκας τόνισε στο ιταλικό πρακτορείο ANSA ότι είναι έτοιμος να αποκαλύψει στο νέο βιβλίο του πως ουσιαστικά ο «Άνθρωπος του Βιτρούβιου» είναι μία ευρηματική και ιδιοφυής απεικόνιση του αλγόριθμου που χρησιμοποιούσαν οι καλλιτέχνες, από τον 4ο έως τον 17ο αιώνα, για να επαληθεύσουν ότι τα έργα τους πληρούν τη «Χρυσή Τομή», τη «Divina Porportione - Θεία Διάσταση», τους γεωμετρικούς κανόνες που είχε επιβάλλει η Καθολική Εκκλησία στους καλλιτέχνες για την οικοδόμηση και τη φιλοτέχνηση των μεγάλων θρησκευτικών έργων.

Τη μεγάλη τομή σε αυτήν τη νέα θεωρία αποτελεί η υπόθεση πως η κεντρική φιγούρα του Ανθρώπου του Βιτρούβιου δεν απεικονίζει ένα πρόσωπο, αλλά δύο.

Πρόκειται για δύο διαφορετικές αναπαραστάσεις ενός άνδρα σε δύο διαφορετικές ηλικίες, ενός ώριμου και ενός νέου. Επίσης, δεν έχει αποκλειστεί η πιθανότητα να απεικονίζεται και ένας τρίτος.

«Αυτή η έρευνα είναι συναρπαστική σαν ένα θρίλερ και περίπλοκη σαν ένα μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο», επισημαίνουν ορισμένα δημοσιεύματα στον ιταλικό Τύπο, που εξεπλάγη για το πώς κατόρθωσε ο ευφυής καλλιτέχνης να προστατεύσει αυτήν την αριθμητική και γεωμετρική σχέση μέσα στο σχέδιό του επί τόσους αιώνες.

Ο ίδιος ο Κόνκας σημειώνει πως συνέλαβε αυτήν την υπόθεση το 2012, όταν παρατήρησε πως το πρόσωπο που απεικονίζεται στον Άνθρωπο είναι στην πραγματικότητα διπλό. «Το δεξί μάτι είναι το μάτι ενός ώριμου ανθρώπου, ενώ το αριστερό ενός νεότερου (...).

Εάν έγραφε συνέχεια προς τα αριστερά ο Ντα Βίντσι οφείλεται στο γεγονός ότι είχε μάθει να χρησιμοποιεί τον καθρέφτη και σε αυτήν την περίπτωση τον χρησιμοποίησε για να αναπαραστήσει την πλήρη μορφή του σχεδίου», αναφέρει.

Κατά τον Κόνκας, ο Ντα Βίντσι φιλοτέχνησε αυτόν τον καλλιτεχνικό γρίφο «επειδή φοβόταν μήπως με τον καιρό χανόταν ο κανόνας που χρησιμοποιούσαν οι αρχιτέκτονες, οι καλλιτέχνες κι οι ποιητές».

Όπως υπενθυμίζει, «η πρώτη φορά που εφαρμόστηκε ήταν στην Αψίδα του Κωνσταντίνου, μεταξύ 315 και 325», όμως με την πάροδο των αιώνων είχε αρχίσει να ατονεί η εφαρμογή του «κι αυτό το διαπιστώνουμε ευρέως στα έργα του Μιχαήλ Άγγελου και στην ίδια τη "Τζοκόντα" του Ντα Βίντσι».

Η φυσική διάσωση αυτών των γεωμετρικών κανόνων ήταν πολύ σημαντική, όχι μόνο καλλιτεχνικά αλλά και για τις δομές εξουσίας εκείνων των καιρών, αφού και η αρχιτεκτονική και η τέχνη με τη συμβολική δύναμη και αξία τους είχαν κεφαλαιώδη σημασία για την εκκλησία και την πολιτική.

Όμως, «εάν ο Ντα Βίντσι απεκάλυπτε ότι ο Άνθρωπος του Βιτρούβιο αφορούσε αυτούς ακριβώς τους κανόνες, θα κατέληγε στην πυρά», παρατηρεί ο Κόνκας.

Το σχέδιο, διαστάσεων 35Χ26 εκατ., φιλοτεχνήθηκε το 1490 και βασίστηκε στα κείμενα του Ρωμαίου αρχιτέκτονα Βιτρούβιου, που έζησε τον 10ο αιώνα π.Χ.

Ο Βιτρούβιος υποστήριζε πως εάν η ανθρώπινη μορφή μπορούσε να χωρέσει ταυτόχρονα σε έναν κύκλο κι ένα τετράγωνο τότε έχουμε την ιδανική διάσταση ή τη Χρυσή Τομή.

Το διάσημο σχέδιο βρέθηκε πάλι στην επικαιρότητα πρόσφατα λόγω της διαμάχης που είχε ξεσπάσει μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας σχετικά με τη μεταφορά του από τη Βενετία, όπου φυλάσσεται, στο Μουσείο του Λούβρου, όπου διοργανώνεται μεγάλη αναδρομική έκθεση για τα 500 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου δασκάλου της Αναγεννησιακής Τέχνης.

Άνθρωπος του Βιτρούβιου

Ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου είναι διάσημο σχέδιο με συνοδευτικές σημειώσεις του Λεονάρντο ντα Βίντσι, που φτιάχτηκε περίπου το 1490 σε ένα από τα ημερολόγιά του.

Απεικονίζει μία γυμνή αντρική φιγούρα σε δύο αλληλοκαλυπτόμενες θέσεις με τα μέλη του ανεπτυγμένα και συγχρόνως εγγεγραμμένη σε ένα κύκλο και ένα τετράγωνο. Το σχέδιο και το κείμενο συχνά ονομάζονται Κανόνας των Αναλογιών.

Σύμφωνα με τις σημειώσεις του ντα Βίντσι στο συνοδευτικό κείμενο, οι οποίες είναι γραμμένες με καθρεπτιζόμενη γραφή, το σχέδιο έγινε ως μελέτη των αναλογιών του (ανδρικού) ανθρώπινου σώματος όπως περιγράφεται σε μια πραγματεία του Ρωμαίου αρχιτέκτονα Βιτρούβιου, που είχε γράψει για το ανθρώπινο σώμα:

• μια παλάμη έχει πλάτος τεσσάρων δακτύλων

• ένα πόδι έχει πλάτος τέσσερις παλάμες

• ένας πήχυς έχει πλάτος έξι παλάμες

• το ύψος ενός ανθρώπου είναι τέσσερις πήχεις (και άρα 24 παλάμες)

• μια δρασκελιά είναι τέσσερις πήχεις

• το μήκος των χεριών ενός άντρα σε διάταση είναι ίσο με το ύψος του

• η απόσταση από την γραμμή των μαλλιών ως την κορυφή του στήθους είναι το ένα-έβδομο του ύψους του άνδρα

• η απόσταση από την κορυφή του κεφαλιού ως τις θηλές είναι το ένα-τέταρτο του ύψους του άνδρα

• το μέγιστο πλάτος των ώμων είναι το ένα-τέταρτο του ύψους του άνδρα

• η απόσταση από τον αγκώνα ως την άκρη του χεριού είναι το ένα-πέμπτο του ύψους του άνδρα

• η απόσταση από τον αγκώνα ως την μασχάλη είναι το ένα-όγδοο του ύψους του άνδρα

• το μήκος του χεριού είναι ένα-δέκατο του ύψους ενός άνδρα

• η απόσταση από την άκρη του πηγουνιού ως την μύτη είναι το ένα-τρίτο του μήκους του προσώπου

• η απόσταση της γραμμής των μαλλιών ως τα φρύδια είναι το ένα-τρίτο του μήκους του προσώπου

• το μήκος του αυτιού είναι το ένα-τρίτο του μήκους του προσώπου

• το μήκος του αντίχειρα ενός ανθρώπου είναι ίσο με το μήκος της μύτης του

Φαίνεται ότι ο Ντα Βίντσι δημιούργησε το σχέδιο βασιζόμενος στο «De Architectura» 3.1.3 του Βιτρούβιου που γράφει:

«Ο ομφαλός είναι φυσικά τοποθετημένος στο κέντρου του ανθρώπινου σώματος, και, αν σε έναν άνδρα ξαπλωμένο, με το πρόσωπο στραμμένο επάνω και τα χέρια και τα πόδια του ανεπτυγμένα, με τον ομφαλό του ως κέντρο εγγράψουμε ένα κύκλο, θα ακουμπήσει τα δάκτυλα των χεριών και τα δάκτυλα των ποδιών του. Δεν γίνεται μόνο μέσω ενός κύκλου, η περιγραφή ενός ανθρώπινου σώματος, όπως φαίνεται τοποθετώντας τον σε ένα τετράγωνο. Μετρώντας από τα πόδια ως στην κορυφή του κεφαλιού, και έπειτα κατά μήκος των χεριών σε πλήρη έκταση, βρίσκουμε την τελευταία μέτρηση ίση με την πρώτη· έτσι γραμμές σε ορθή γωνία μεταξύ τους, περικλείοντας τη φιγούρα, σχηματίζουν ένα τετράγωνο».

Μία άλλη πηγή έμπνευσης για τον Βιτρούβιο Άντρα του Ντα Βίντσι ήταν και ο Παγκόσμιος Άνθρωπος της Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν η οποία σίγουρα θα ήταν και εκείνη εξοικειωμένη με το έργο του Βιτρούβιου.

"Ο Παγκόσμιος Άνθρωπος". Εικόνα από το "Liber Divinorum Operum" της Χίλντεγκαρντ. Αποτέλεσε έμπνευση για τον "Βιτρούβιο Άντρα" του Ντα Βίντσι αλλά, ενώ ο Ντα Βίντσι επέλεξε να εικονίσει ένα ξεκάθαρα αντρικό σώμα, η Χίλντεγκαρντ εσκεμμένα δείχνει ένα άφυλο σώμα για να εννοήσει την ανθρωπότητα γενικά. Στην γωνία κάτω αρστερά εικονίζεται η ίδια η Χίλντεγκαρντ να δέχεται το όραμα.

Η επαναφορά των ανακαλύψεων των μαθηματικών αναλογιών του ανθρώπινου σώματος τον 15ο αιώνα από τον ντα Βίντσι και άλλους θεωρείται ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα που οδήγησαν στην Ιταλική Αναγέννηση.

Το σχέδιο του Ντα Βίντσι συνδυάζει μια προσεκτική ανάγνωση του αρχαίου κειμένου με τις δικές του παρατηρήσεις σε αληθινά ανθρώπινα σώματα.

Κατά το σχεδιασμό του κύκλου και του τετραγώνου πολύ σωστά παρατήρησε ότι το τετράγωνο δεν μπορεί να έχει το ίδιο κέντρο με τον κύκλο, στον ομφαλό, αλλά κάπου χαμηλότερα στην ανατομία.

Αυτή η ρύθμιση είναι μια καινοτομία στο σχέδιο του Ντα Βίντσι και το ξεχωρίζει από προγενέστερες απεικονίσεις. Το ίδιο το σχέδιο συχνά χρησιμοποιείται ως ένα υπονοούμενο σύμβολο της ουσιώδους συμμετρίας του ανθρώπινου σώματος, και κατά προέκταση του Σύμπαντος ως συνόλου.

Μπορεί να παρατηρηθεί από την εξέταση του σχεδίου ότι ο συνδυασμός των θέσεων των χεριών και των ποδιών μπορεί να δημιουργήσει δεκαέξι διαφορετικές στάσεις.

Η στάση με τα χέρια εκτεταμένα μακριά και τα πόδια ενωμένα είναι εγγεγραμμένη στο τετράγωνο. Η στάση με τα χέρια ελαφρώς υψωμένα και τα πόδια ανοικτά εγγράφεται στον κύκλο.

Αυτό εικονογραφεί το θεώρημα ότι κατά την εναλλαγή μεταξύ των δύο στάσεων, το φαινόμενο κέντρο της φιγούρας φαίνεται να κινείται, αλλά στην πραγματικότητα ο ομφαλός της φιγούρας που είναι το πραγματικό κέντρο της βαρύτητας παραμένει ακίνητος.

Δείτε τα παρακάτω βίντεο:

ΑΔΑΜΑΣΤΟΣ ΝΕΑ

Με πληροφορίες από: athamastos.blogspot.gr - naftemporiki.gr - el.wikipedia.org